Ἡ μελοποιημένη ἀρχαία ἑλληνικὴ ποίηση
Κατὰ φ μουσικοὶ ρυθμοὶ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα
Γνωρίζουμε ὅτι στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα γνώριζαν τὴ χρυσὴ τομή, ὅπως καὶ τὶς χρήσεις της. Αὐτὸ τὸ καταμαρτυροῦν δεκάδες σωσμένα μνημεῖα τῆς ἀρχαιότητας. Σημαντικότερο ὅλων ὁ Παρθενώνας, ἀλλὰ καὶ τὸ ἀρχαῖο θέατρο τῆς Ἐπιδαύρου γιὰ ἕναν πολὺ ἰδιαίτερο λόγο. Ἑπομένως θὰ τὴ χρησιμοποιοῦσαν καὶ σὲ ἄλλες μορφὲς ἔκφρασης καὶ τέχνης, ὅπως ἡ μουσικὴ καὶ ὁ χορός.
Δυστυχῶς, ἐδῶ σωσμένες μαρτυρίες, δὲν ἔχουμε. Γι’ αὐτὸ, ἡ ἐρευνά μας θὰ γίνει ἔμμεσα. Θὰ στραφοῦμε στὴν παραδοσιακὴ μουσική. Θὰ ἐπικεντρωθοῦμε στὸν πυρρίχιο γιὰ τὸν ὁποῖο γνωρίζουμε ὅτι πρόκειται γιὰ ἕναν ἀρχαῖο ἑλληνικὸ πολεμικὸ χορό. Λέγεται ὅτι ἐμφανίστηκε στὴν ἀρχαῖο Σπάρτη ἀλλὰ γρήγορα διαδόθηκε σὲ ὅλη τὴν τότε ἑλληνικὴ ἐπικράτεια.
Ἀπὸ τὴν ἐκπομπὴ τῆς ΕΡΤ3 «Ἑλλήνων δρώμενα» ἀφιερωμένη στὸν πυρρίχιο, ἐπέλεξα ἕνα συγκεκριμένο μουσικὸ μέτρο τοῦ ὁποίου τὸν ρυθμό, μὲ τὶς γνωστὲς μεθόδους μέτρησης, δὲν μπόρεσα νὰ ταξινομήσω, γιὰ αὐτὸ καὶ ἀποτύπωσα τὴν κυματομορφή του. Ἂς τὸ ἀκούσουμε.
Εὔκολα ξεχωρίζουν οἱ τονικὲς ἀλλὰ καὶ οἱ χρονικὲς ἀξίες. Αὐτὲς διαχωρίστηκαν, μετρήθηκαν καὶ συγκρίθηκαν μεταξύ τους.
Τὸ μέτρο ξεκινάει μὲ τὴν μικρότερη χρονικὴ ἀξία στὴν ὁποία δόθηκε ἡ τιμὴ 1. Ἡ ἑπόμενη χρονικὴ ἀξία, συγκρινόμενη με τὴν ἀρχική, βρέθηκε ἴση μὲ τὴν τιμὴ φ, ὅπως καὶ αὐτὴ ποὺ ἀκολουθεῖ. Στὴ συνέχεια ὑπάρχει ἡ μεγαλύτερη σὲ διάρκεια ἀξία ἡ φ². Τὸ μέτρο ὁλοκληρώνεται μὲ μία ἀντίστροφη καὶ φθίνουσα πορεία, θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε σὲ πυραμιδικὴ διάταξη.
Τὸ συμπέρασμα ποὺ προκύπτει εἶναι σημαντικότατο. Στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ ἤξεραν καὶ χρησιμοποιοῦσαν τοὺς κατὰ φ μουσικοὺς ρυθμούς, καὶ μάλιστα ὄχι μόνο στὴν ἁπλούστερη μορφή τους καὶ αὐτὸ δὲν εἶναι τὸ μοναδικὸ παράδειγμα.
Τὸ ἑπόμενό μας βῆμα εἶναι νὰ βροῦμε τὰ εἴδη τῶν μουσικῶν ρυθμῶν, νὰ τὰ ταξινομήσουμε καὶ νὰ τὰ κατονομάσουμε. Ἐπειδὴ τίποτα στὴ Φύση δὲν εἶναι τυχαῖο, θὰ ψάξουμε νὰ βροῦμε τὸ σχεδιαστικὸ μοντέλο στὸ ὁποῖο στηρίζονται. Συνήθως, αὐτὰ ποὺ γίνονται κατανοητὰ καὶ πιὸ εὐκολα ἀποδεκτὰ εἶναι τὰ μαθηματικὰ μοντέλα. Ἀλλωστε τὰ μαθηματικὰ δὲν ἀποτελούν ἀνθρώπινη ἐπινόηση. Αὐτὰ προϋπῆρχαν καὶ ἐμεῖς ἁπλὰ τὰ ἀνακαλύπτουμε μέσα ἀπὸ τὴν ἑρμηνεία φυσικῶν φαινομένων καὶ κανόνων. Γιὰ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ μᾶς φοβίζουν.
Τὰ ἐργαλεῖα μας εἶναι καὶ πάλι ἡ ἀκολουθία τοῦ ἀριθμοῦ φ καὶ ἡ σειρὰ Fibonacci.